Jak lód reaguje na warunki meteorologiczne? Intuicyjnie można by pomyśleć, że niskie temperatury są korzystne dla powstania dobrych warunków na lodospadach. Nie jest to tak proste. Jak połączyć obserwacje wspinaczy i podejście naukowe? Badania prowadzone przez Laboratoire de Glaciologie et Géophysique de l’Environnement de Grenoble, wspierane przez Fundację Petzl dostarczają kilku odpowiedzi.
OSTRZEŻENIA
• Przeczytaj ze zrozumieniem instrukcje użytkowania przyrządów użytych w tej poradzie technicznej zanim zaczniesz ją stosować. Musisz przeczytać i zrozumieć informacje zawarte w instrukcjach użytkowania do zrozumienia tych dodatkowych informacji.
• Opanowanie tych technik wymaga specjalnego szkolenia. Współpracuj z profesjonalistą, aby potwierdzić swoją zdolność do bezpiecznego i niezależnego wykonywania tych technik, zanim spróbujesz zastosować je bez nadzoru.
• Podajemy przykłady technik związanych z Twoją działalnością. Mogą istnieć inne, których tutaj nie opisujemy.
Jeżeli lodospady tworzą się stopniowo, ich rozpad może być gwałtowny, zwłaszcza w pionowych strukturach.
Zmiany temperatur wywołują duże naprężenia w lodzie, w niektórych przypadkach wystarczające do gwałtownej destrukcji.
Lód rozszerza się w wyższej temperaturze i kurczy w niskiej. Jeżeli zamarzanie kolejnych warstw lodu w powstającym lodospadzie jest powolne, skumulowane naprężenia powodują odkształcenia plastyczne.
Jeżeli zamarzanie jest szybkie, odprężanie jest gwałtowne. Lód pęka samoistnie lub pod wpływem uderzeń czekana, jest „delikatny”.
Pomiary przy pomocy manometrów zainstalowanych w lodospadach umożliwiły powiązanie nagłych zmian temperatur ze wzrostem i charakterystyką naprężeń. Biorąc pod uwagę to ostatnie zjawisko, można się pokusić o prognozę jakości lodu w zależności od temperatur panujących kilka dni przed planowanym przejściem lodospadu.
Stabilne okresy temperatury zbliżonej do 0°C. Niewielkie nagrzewanie w ciągu dnia, brak gwałtownego ochłodzenia w nocy.
Lód zachowuje się plastycznie. Jest to sytuacja korzystna. Taki lód określa się jako sorbet.
Długi okres temperatur nieznacznie powyżej 0°C, również w nocy.
Ściekanie wody pomiędzy ścianą/lodem powoduje odspajanie się lodu od skały. Sytuacja jest niekorzystna.
Gwałtowne ochłodzenie, po którym następuje okres niskich temperatur.
Powoduje to silne naprężenia termiczne w lodzie. Lód staje się kruchy. Uderzenia czekanów sprzyjają powstawaniu spękań, grożących
wspinaczowi odpadnięciem. Lodowe kolumny będą wykazywać tendencje do kurczenia się, powodując silne naprężenia w strukturze. Takie formacje mogą ulegać autodestrukcji.
Stopniowe ochładzanie się, po którym następuje okres niskich temperatur.
Te warunki są mniej krytyczne, ale lód jest kruchy i pęka pod uderzeniami czekanów.
Taka prognoza jest niepełna i może być zawodna, nigdy też nie zastąpi doświadczenia nabytego w praktyce. Treść opracowana we współpracy z François Damilano, członkiem zespołu badawczego «Kryształ lodu».
Więcej informacji na stronie Fundacji www.petzl-foundation.org.
